श्रीव्यंकटेश स्तोत्र श्रीदेविदासकृत मराठी भाषामे

 

श्रीव्यंकटेशध्यानम्। 

श्रीवत्सं मणिकौस्तुभं च मुकुटं केयूरमुद्रांकितं । बिभ्राणं वरदं चतुर्भुजधरं पीतांबरोद्भासितं ॥ मेघश्यामतनुं प्रसन्नवदनं फुल्लारविंदेक्षणम् । ध्यायेत् व्यंकटनायकं हरिरमाधीशं सुरैर्वंदितं ॥ १॥ 

व्यंकटाद्रिसमं स्थानं ब्रह्मांडे नास्ति किंचन । व्यंकटेशसमो देवो न भूतो न भविष्यति ॥ २॥

मुरारी जगन्नाथ नारायणा हो । कृपासागरा अच्युता माधवा हो । मधुसूदना श्रीधरा भाग्यवंता । नमस्कार हा व्यंकटेशा समर्था ॥३॥

॥ ॐ तत्सत् श्रीसद्गुरु प्रसन्न ॥ 

कल्याणाद्भुतगात्राय, कामितार्थप्रदायिने ।

श्रीमद वेंकटनाथाय, श्रीनिवासाय ते नमः ॥

श्रीगणेशाय नमः॥ श्रीव्यंकटेशाय नमः ॥

 ॐ नमो जी हेरंबा । सकळादि तूं प्रारंभा। आठवूनि तुझी स्वरूपशोभा। वंदन भावें करितसें ॥१॥ नमन माझें हंसवाहिनी । वाग्वरदे विलासिनी। ग्रंथ वदावया निरूपणीं। भावार्थखाणी जयामाजी ॥२॥नमन माझें गुरुवर्या । प्रकाशरूपा तूं स्वामिया। स्फूर्ति द्यावी ग्रंथ वदावया। जेणें श्रोतयां सुख वाटे ॥३॥ नमन माझें संतसज्जनां । आणि योगियां मुनिजनां। सकळ श्रोतयां साधुजनां । नमन माझें साष्टांगीं ॥४॥ 

ग्रंथ ऐका प्रार्थनाशतक । महादोषांसी दाहक। तोपूनियां वैकुंठनायक । मनोरथ पूर्ण करील ॥५॥ जयजयाजी व्यंकटरमणा । दयासागरा परिपूर्णा । परंज्योति प्रकाशगहना। करितों प्रार्थना श्रवण कीजे ॥६॥ जननीपरी त्वां पाळिलें। पितयापरी त्वां सांभाळिलें। सकळ संकटांपासूनि रक्षिलें। पूर्ण दिधलें प्रेमसुख ॥७॥ हे अलोलिक जरी मानावें । तरी जग हे सृजिलें आघवें। जनकजननीपण स्वभावें। सहज आले अंगासी ॥८॥ दीननाथा प्रेमासाठी । भक्त रक्षिले संकटीं। प्रेम दिधलें अपूर्व गोष्टी। भजनासाठी भक्तांच्या ॥९॥आतां परिसावी विज्ञापना । कृपालुवा लक्ष्मीरमणा। मज घालोनि गर्भाधाना। अलोलिक रचना दाखविली ॥१०॥ तुज न जाणतां झालों कष्टी। आतां दृढ तुझे पायीं घातली मिठी।। कृपाळुवा जगजेठी। अपराध पोटी घाली माझे ॥११॥ माझिया अपराधांच्या राशी। भेदोनि गेल्या गगनासी। दयावंता हृषीकेशी। आपुल्या ब्रीदासी सत्य करीं ॥ १२॥पुत्राचे सहस्र अपराध । माता काय मानी तयांचा खेद। तेवीं तूं कृपाळू गोविंद । मायबाप मजलागीं ॥ १३॥ उडदांमाजी काळेंगोरें । काय निवडावें निवडणारें। कुचलिया वृक्षाची फळें । मधुर कोठोनि असतील ॥ १४ ॥अराटीलागी मृदुता । कोठोनि असेल कृपावंता। पाषाणासी गुल्मलता। कैशियापरी फुटतील ॥ १५॥ आपादमस्तकावरी अन्यायी। परी तुझे पदरी पडिलों पाहीं। आतां रक्षण नाना उपायीं। करणे तुज उचित ॥ १६॥ समर्थाचे घरींचे श्वान । त्यासि सर्वहि देती मान। तैसा तुझा म्हणवितों दीन । हा अपमान कवणाचा ॥१७॥ लक्ष्मी तुझे पायांतळीं । आम्ही भिक्षेसी घालोनि झोळी। येणे तुझी ब्रीदावळी । कैसी राहील गोविंदा ॥ १८॥ कुबेर तुझा भांडारी । आम्हां फिरविसी दारोदारी।। यांत पुरुषार्थ मुरारी। काय तुजला पैं आला ॥ १९॥ द्रौपदीसी वस्त्रे अनंता । देत होतासी भाग्यवंता। आम्हांलागी कृपणता। कोठोनि आणिली गोविंदा ॥२०॥ मावेची करूनि द्रौपदी सती। अन्ने पुरविली मध्यराती ।। ऋषीश्वरांच्या बैसल्या पंक्ती। तृप्त केल्या क्षणमात्रे॥२१॥ अन्नासाठी दाही दिशा । आम्हा फिरविसी जगदीशा। कृपाळुवा परमपुरुषा। करुणा कैशी तुज न ये ॥२२॥  अंगीकारियां शिरोमणी । तुज प्रार्थितों मधुर वचनीं। अंगीकार केलिया झणीं। मज हातींचें न सोडावें ॥२३॥ समुद्रे अंगीकारिला वडवानळ । तेणें अंतरी होतसे विह्वळ। ऐसें असोनि सर्वकाळ । अंतरी सांठविला तयाने ॥२४॥ कूर्मे पृथ्वीचा घेतला भार। तेणें सोडिला नाहीं बडिवार । एवढा ब्रह्मांडगोळ थोर । त्याचा अंगीकार पै केला ॥ २५॥ शंकरें धरिलें हाळाहळा। तेणें नीळवर्ण झाला गळा। परी त्यागलें नाहीं गोपाळा । भक्तवत्सला गोविंदा ॥ २६ ॥ माझ्या अपराधांच्या परी। वर्णितां शिणली वैखरी। । दुष्ट पतित दुराचारी। अधमाहूनि अधम ॥२७॥विषयासक्त मंदमति आळसी।कृपणकुव्यसनी मलिन मानसीं। । सदा सर्वकाळ सज्जनांशीं । द्रोह करीं सर्वदा ॥ २८॥ वचनोक्ति नाहीं मधुर । अत्यंत जनांसी निष्ठुर। सकळ पामरांमाजी पामर। व्यर्थ बडिवार जगीं काचे॥२९॥ काम क्रोध मद मत्सर । हे शरीर त्यांचे बिढार। कामनाकल्पनेसी थार । दृढ येथे केला असे ॥३०॥ अठरा भार वनस्पतींची लेखणी। समुद्र भरला मषीकरूनी।। माझे अवगुण लिहितां धरणीं । तरी लिहिले न जाती॥३१॥ ऐसा पतित मी खरा । परी तूं पतितपावन शार्ङ्गधरा। तुवां अंगीकार केलिया गदाधरा। कोण दोषगुणगणील॥३२॥ नीच रतली रायासीं । तिसी कोण म्हणेल दासी। लोह लागतां परिसासी। पूर्वस्थिति मग कैंची ॥३३॥ गांवींचें होतें लेंडवोहळ । गंगेसी मिळतां गंगाजळ। कागविष्ठेचे झाले पिंपळ । तयांसि निंद्य कोण म्हणे ॥३४॥ तैसा कुजाति मी अमंगळ । परी तुझा म्हणवितों केवळ । कन्या देऊनियां कुळ । मग काय विचारावें ॥३५॥ जाणत असतां अपराधी नर । तरी का केला अंगीकार। अंगीकारावरी अव्हेर । समर्थे न केला पाहिजे ॥३६॥ धांव पाव रे गोविंदा । हाती घेवोनियां गदा। करी माझ्या कर्मांचा चेंदा। सच्चिदानंदा श्रीहरी ॥ ३७॥ तुझिया नामाची अपरिमित शक्ती । तेथें माझी पापें किती।। कृपाळुवा लक्ष्मीपती । बरवें चित्तीं विचारी ॥ ३८॥ तुझें नाम पतितपावन । तुझें नाम कलिमलदहन। तुझें नाम भवतारण। संकटनाशन नाम तुझें ॥ ३९॥ आतां प्रार्थना ऐक कमळापति । तुझे नामी राहो माझी मति। हेचि मागतों पुढत पुढती। परंज्योति व्यंकटेशा ॥४०॥तूं अनंत तुझीं अनंत नामें । तयांमाजी अति सुगमें। ती मी अल्पमति प्रेमें । स्मरूनि प्रार्थना करीतसें॥४१॥ श्रीव्यंकटेशा वासुदेवा। प्रद्युम्ना अनंता केशवा । संकर्षणा श्रीधरा माधवा । नारायणा आदिमूर्ती ॥४२॥ पद्मनाभा दामोदरा । प्रकाशगहना परात्परा ।आदि अनादि विश्वंभरा। जगदुद्धारा जगदीशा ॥४३॥ कृष्णा विष्णो हृषीकेशा। अनिरुडा पुरुषोत्तमा परेशा। नृसिंह वामन भार्गवेशा । बौद्ध कलंकी निजमूर्ती ॥४४॥ अनाथरक्षका आदिपुरुषा । पूर्णब्रह्म सनातन निर्दोषा।। सकळ मंगळ मंगळाधीशा। सज्जनजीवना सुखमूर्ती ॥४५॥ शुद्ध सात्त्विका सुज्ञा । गुणप्राज्ञा परमेश्वरा ॥ ४६॥ श्रीनिधि श्रीवत्सलांछनधरा । भयकृद्भयनाशना गिरिधरा। दुष्टदैत्यसंहारकरा। वीरा मुखकरा तूं एक ॥४७॥ हे निखिल निरंजन निर्विकारा। विवेकखाणी वैरागरा। मधुमुरदैत्यसंहारकरा। असुरमर्दना उग्रमूर्ती ॥४८॥ शंखचक्रगदाधरा। गरुडवाहना भक्तप्रियकरा। गोपीमनरंजना सुखकरा । अखंडित स्वभावें ॥४९॥ हे नानानाटक-सूत्रधारिया । जगद्व्यापका जगद्वर्या ।कृपासमुद्रा करुणालया। मुनिजनध्येया मूळमूती ॥ ५० ॥ शेषशयना सार्वभौमा । वैकुंठवासिया निरुपमा। भक्तकेवारिया गुणधामा । पाव आम्हां ये समयीं ॥ ५१ ॥ ऐसी प्रार्थना करूनि देवीदास।अंतरीं आठविला श्रीव्यंकटेश। स्मरतां हृदयीं प्रगटला ईश। त्या सुखासी पार नाहीं ॥५२॥ हृदयीं आविर्भवली मूर्ती । त्या सुखाची अलोकिक स्थिती। आपुले आपण श्रीपति । वाचेहाती वदवीतसे ॥ ५३॥ ते स्वरूप अत्यंत सुंदर। श्रोतीं श्रवण कीजे सादर । सांवळी तनु सुकुमार । कुंकुमाकार पादपद्मे ॥५४॥ सुरेख सरळ अंगोळिका । नखें जैसी चंद्ररेखा। घोटीव सुनीळ अपूर्व देखा । इंद्रनीळाचियेपरी ॥५५॥ चरणी वाळे घागरिया । वांकी वरत्या गुजरिया। सरळ सुंदर पोटरिया । कर्दळीस्तंभाचियेपरी ॥५६॥ गुडघे मांडिया जानुस्थळ । कटितटी किंकिणी विशाळ। खालतें विश्वउत्पत्तिस्थळ । वरी झळाळी सोनसळा ॥५७॥ कटीवरतें नाभिस्थान । जेथोनि ब्रह्मा झाला उत्पन्न । उदरी त्रिवळी शोभे गहन । त्रैलोक्य संपूर्ण जयामाजी॥५८॥ वक्षःस्थळीं शोभे पदक । पाहोनि चंद्रमा अधोमुख । वैजयंती करी लखलख । विद्युल्लतेचियेपरी ॥ ५९॥ हृदयीं श्रीवत्सलांछन । भूषण मिरवी श्रीभगवान। तयावरतें कंठस्थान। जयासी मुनिजन अवलोकिती ॥६०॥ उभय बाहुदंड सरळ । नखें चंद्रापरीस तेजाळ । शोभती दोन्ही करकमळ । रातोत्पलाचियेपरी॥६१॥ मनगटी विराजती कंकणें । बाहुवटी बाहुभूषणें । कंठी लेइलीं आभरण। सूर्यकिरणे उगवलीं॥६२॥कंठावरुते मुखकमळ । हनुवटी अत्यंत सुनीळ। मुखचंद्रमा अति निर्मळ । भक्तस्नेहाळ गोविंदा ॥६३॥दोन्ही अधरांमाजी दंतपंक्ती। जिव्हा जैसी लावण्यज्योती। अधरामृतप्राप्तीची गती। तें सुख जाणे लक्ष्मी ॥६४॥ सरळ संदर नासिक । जेथें पवनासि झालें मुख। गंडस्थळींचें तेज अधिक। लखलखीत दोहीं भागी॥६५॥त्रिभुवनींचें तेज एकवटलें । बरवेंपण सिगेसि आलें। दोहीं पातयांनी धरिले। तेच नेत्र श्रीहरीचे ॥६६॥ व्यंकटा भृकुटिया सुनीळा । कर्णद्वयाची अभिनव लीळा । कुंडलांच्या फांकती किळा।तो सुखसोहळा अलोलिक॥६७॥ भाळ विशाळ सुरेख । वरती शोभे कस्तुरीटिळक। केश कुरळ अलोलिक । मस्तकावरी शोभती ॥६८॥ मस्तकीं मुकुट आणि किरीटी।सभोंवतीं झिळमिळ्यांचीदाटी। त्यावरी मयूरपिच्छांची वेटी। ऐसा जगजेठीदेखिला॥६९॥ ऐसा तूं देवाधिदेव । गुणातीत वासुदेव । माझिया भक्तीस्तव । सगुणरूप झालासी ॥७0॥  आतां करूं तुझी पूजा । जगज्जीवना अधोक्षजा। आर्ष भावार्थ हा माझा । तुज अर्पण केला असे ॥७१॥ करूनि पंचामृतस्नान । शुद्धामृत वरी घालून। तुज करूं मंगलस्नान । पुरुषसूक्तेकरूनियां ॥७२॥ वस्त्रे आणि यज्ञोपवीत । तुजलागीं करूं प्रीत्यर्थ। गंधाक्षता पुष्पें बहुत । तुजलागीं समयूं ॥७३॥ धूप दीप नैवेद्य । फल तांबूल दक्षिणा शुद्ध। वस्त्रे भूषणें गोमेद । पद्मरागादिकरूनि ॥७४॥ भक्तवत्सला गोविंदा । ही पूजा अंगीकारावी परमानंदा । नमस्कारूनि पादारविंदा। मग प्रदक्षिणा आरंभिली ॥७५॥ ऐसा षोडशोपचारें भगवंत । यथाविधि पूजिला हृदयांत । मग प्रार्थना आरंभिली बहुत । वरप्रसाद मागावया ॥७६ ॥ -जयजयाजीश्रुतिशास्त्रआगमा।जयजयाजीगुणातीत परब्रह्मा। जयजयाजी हृदयवासिया रामा। जगदुद्धारा जगद्गुरू ॥ ७७॥ जयजयाजी पंकजाक्षा । जयजयाजी कमळाधीशा। जय जयाजी पूर्णपरेशा । अव्यक्तव्यक्तासुखमूर्ती ।।78।। जयजयाजी भक्तरक्षका।जयजयाजी वैकुण्ठनायका ।जयजयाजी जगपालका ।भक्तांसी सखा तु एक ।। 79।। जयजयाजी निरंजना । जयजयाजी परात्परगहना। जयजयाजी शून्यातीतनिर्गुणा।परिसावीविज्ञापनाएकमाझी।।80।।मजलागी देई ऐसा वर । जेणें घडेल परोपकार ।मान हेचि मागणें साचार । वारंवार प्रार्थीतसे ॥८१॥ हा ग्रंथ जो पठण करी। त्यासी दुःख नसावें संसारी। पठणमात्रे चराचरी। विजयी करी जगातें ॥८२॥ लग्नार्थी याचे व्हावें लग्न। धनार्थी यासी व्हावें धन। पुत्रार्थी याचे मनोरथ पूर्ण । पुत्र देऊनि करावे ॥८३॥ पुत्र विजयी आणि पंडित । शतायुषी भाग्यवंत। पितृसेवेसी अत्यंत रत । जयाचे चित्त सर्वकाळ ॥८४॥उदार आणि सर्वज्ञ । पुत्र देई भक्तालागून । व्याधिष्ठांची पीडा हरण । तत्काळ कीजे गोविंदा ॥८५॥ क्षय अपस्मार कुष्ठादिरोग । ग्रंथपठणे सरावा भोग। योगाभ्यासियासी योग । पठणमात्रे साधावा ॥८६॥ दरिद्री व्हावा भाग्यवंत । शत्रूचा व्हावा निःपात। सभा व्हावी वश समस्त । ग्रंथपठणेकरूनियां ॥८७॥ विद्यार्थियासी विद्या व्हावी । युद्धी शस्त्रे न लागावी । पठणे जगांत कीर्ति व्हावी। साधु साधु म्हणोनियां ॥८८॥ अंती व्हावें मोक्षसाधन। ऐसें प्रार्थनेसी दीजे मन। एवढे मागतों वरदान । कृपानिधे गोविंदा ॥ ८९॥ प्रसन्न झाला व्यंकटरमण । देवीदासासी दिधलें वरदान। ग्रंथाक्षरी माझें वचन । यथार्थ जाण निश्चयेंसीं ॥९0॥ ग्रंथीं धरोनि विश्वास । पठण करील रात्रंदिवस । त्यालागी मी जगदीश । क्षण एक न विसंबे ॥९१॥इच्छा धरूनि करील पठण । त्याचे सांगतों मी प्रमाण । सर्व कामनेसी साधन । पठण एक मंडळ ॥९२॥ पुत्राथियाने तीन मास । धनार्थियाने एकवीस दिवस। कन्यार्थियाने षण्मास । ग्रंथ आदरें वाचावा ॥ ९३ ॥क्षय अपस्मार कुष्ठादिरोग । इत्यादि साधनें प्रयोग। त्यासी एक मंडळ सांग । पठणेकरूनि कार्यसिद्धी ॥ ९४॥ हे वाक्य माझें नेमस्त । ऐसें बोलिला श्रीभगवंत। साचन मानी जयाचें चित्तात्यासी अधःपात सत्य होय॥९५॥ विश्वास धरील ग्रंथपठणीं । त्यासी कृपा करील चक्रपाणी। वर दिधला कृपा करूनी। अनुभवें कळों येईल ॥ ९६ ॥ गजेंद्राचिया आकांतासी । कैसा पावला हृषीकेशी। प्रल्हादाचिया भावार्थासी। स्तंभांतूनि प्रगटला ॥९७॥ व्रजासाठी गोविंदा । गोवर्धन परमानंदा । उचलोनियां स्वानंदकंदा । सुखी केलें तये वेळीं ॥९८॥वत्साचेपरी भक्तांसी। मोहें पान्हावे धेनु जैसी। मातेच्या स्नेहतुलनेसी । त्याचपरी घडलेंसे ॥९९॥ ऐसा तू माझा दातार । भक्तासी घालिसी कृपेची पाखर। हा तयाचा निर्धार । अनाथनाथ नाम तुझें ॥१00॥ श्रीचैतन्यकृपा अलोलिक । संतोषोनि वैकुंठनायक। वर दिधला अलोलिक। जेणें सुख सकळांसी॥१०१॥ हा ग्रंथ लिहिता गोविंद । या वचनीं न धरावा भेद। हृदयीं वसे परमानंद अनुभवसिद्ध सकळांसी ॥१०२॥ या ग्रंथींचा इतिहास । भावें बोलिला विष्णुदास। आणिक न लगती सायास । पठणमात्रे कार्यसिद्धी॥१०३॥ पार्वतीस उपदेशी कैलासनायक । पूर्णानंद प्रेमसुख । त्याचा पार न जाणती ब्रह्मादिक। मुनी सरवर विस्मित ॥१०४॥ प्रत्यक्ष प्रगटेल वनमाळी । त्रैलोक्य भजत त्रिकाळीं। ध्याती योगी आणि चंद्रमौळी।शेषाद्रिपर्वती उभा असे॥105॥ देवीदास विनवी श्रोतयां चतुरां । प्रार्थनाशतक पठण करा। जावया मोक्षाचिया मंदिरा। कांहीं न लगती सायास॥१०६॥ एकाग्रचित्तें एकांतीं । अनुष्ठान कीजे मध्यरातीं। बैसोनियां स्वस्थचित्तीं। प्रत्यक्ष मूर्ति प्रगटेल ॥ १०७॥ तेथें देहभावासी नुरे ठाव । अवघा चतुर्भुज देव। त्याचे चरणी ठेवोनि भाव । वरप्रसाद मागावा ॥१०८॥ 

॥ इति श्रीदेवीदासविरचितं श्रीव्यंकटेशस्तोत्रं संपूर्णम् ॥

॥श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥